Regionalne Obserwatorium Terytorialne (ROT) zostało powołane Zarządzeniem nr 8/2013 Marszałka Województwa Podkarpackiego z dnia 19 lutego 2013 r., w strukturze Departamentu Strategii i Planowania Przestrzennego, obecnie jest to Departament Rozwoju Regionalnego. Stanowi ono element strategicznego zarządzania rozwojem województwa.
ROT to pierwsza w regionie tego typu jednostka, która tworzy zaplecze badawczo-analityczne, dostarczające informacji na potrzeby kształtowania polityki rozwoju w województwie, monitoruje efekty realizacji strategii rozwoju województwa, zbiera wyniki badań i analiz prowadzonych przez inne podmioty, porządkuje i udostępnia zasoby wiedzy o regionie, i udostępnia je w jednym miejscu, a przez to zwiększa dostęp instytucjom, podmiotom i organizacjom do najbardziej aktualnych wyników badań i analiz dotyczących sytuacji społeczno-gospodarczej regionu. ROT prowadzi także badania i analizy własne zgodnie z potrzebami samorządu województwa.
Jego działalność przyczynia się do lepszego planowania i realizacji interwencji publicznej ukierunkowanej terytorialnie poprzez dostarczanie informacji, analiz i ewaluacji polityk publicznych dotyczących postępu realizacji polityki regionalnej oraz scenariuszy dla przyszłości na potrzeby działalności operacyjnej i planowania strategicznego. Wyniki prac obserwatorium wspomagać będą również dyskusję prowadzoną w ramach Regionalnego Forum Terytorialnego.
W ramach Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego utworzono narzędzie informatyczne „Monitoruj Podkarpackie", które umożliwia monitorowanie strategii rozwoju województwa oraz systematyczną i pełną obserwację zmian społeczno-gospodarczych zachodzących w regionie. Zawiera ono bazę wskaźników o regionie i umożliwia ich graficzną prezentację i dokonanie analiz i porównań. Głównym celem tego narzędzia jest wspomaganie władz regionalnych w procesie zarządzania rozwojem województwa. Dzięki ciągłemu zasilaniu narzędzia informatycznego danymi pozyskiwanymi od podmiotów zaangażowanych w proces monitorowania regionu podnosi sie poziom wiedzy na temat trendów rozwojowych i sytuacji społeczno-gospodarczej województwa podkarpackiego wśród decydentów i pracowników podmiotów zajmujących się problematyką programowania, monitorowania i ewaluacji polityk publicznych, a poprzez to następuje szersze jej wykorzystanie przy podejmowaniu decyzji.
Rola, zakres i obszar działania ROT
Zgodnie z zapisami Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego (KSRR) samorządy województw są zobligowane do stworzenia Regionalnych Obserwatoriów Terytorialnych (ROT), które obok analogicznej instytucji na poziomie krajowym, mają tworzyć system współpracy i przepływu informacji między najważniejszymi podmiotami publicznymi biorącymi udział w realizacji polityki rozwoju na szczeblu regionalnym.
Regionalne Obserwatorium Terytorialne ma być systemem i modelem współpracy umożliwiającym sprawne zarządzanie informacją na rzecz realizacji polityki rozwoju przy zachowaniu pełnej autonomii oraz wykorzystaniu kompetencji wszystkich uczestników procesu.
Jest odpowiedzią na coraz większą potrzebę wypełnienia luki informacyjnej. Istotą tych działań będzie wypracowanie płaszczyzny współpracy zarówno między województwami, a także między różnymi instytucjami zajmującymi się zbieraniem, analizą i monitorowaniem rozwoju województwa – budowanie zaufania między obserwatoriami regionalnymi, a w rezultacie stworzenie podstaw spójnego systemu monitorowania.
Cele systemu monitorowania
- monitorowanie strategii rozwoju województwa podkarpackiego,
- monitorowanie sytuacji społeczno-gospodarczej województwa podkarpackiego,
- prognozowanie stanu rozwoju regionu (tendencji, potrzeb, zagrożeń),
- porównywanie z innymi regionami,
- zdiagnozowanie różnic w poziomie rozwoju regionu w odniesieniu do poszczególnych obszarów.
Zadania ROT
- Realizowanie zadań w zakresie monitoringu i ewaluacji postępów w realizacji Strategii Rozwoju Województwa - Podkarpackie 2020;
- Realizowanie zadań w zakresie monitoringu i ewaluacji postępów w realizacji Strategii rozwoju województwa - Podkarpackie 2030;
- Przygotowywanie okresowych raportów z realizacji Strategii Rozwoju Województwa - Podkarpackie 2020;
- Przygotowywanie tematycznych raportów o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa;
- Prowadzenie badań i analiz dotyczących aktualnej sytuacji, tendencji rozwojowych i prognozowania zmian społecznych, gospodarczych i przestrzennych województwa, na potrzeby zarządzania strategicznego oraz służących optymalizacji podejmowanych decyzji w zakresie wyznaczania podstawowych kierunków rozwoju regionu;
- Realizacja badań „ad-hoc”, wynikających z bieżących potrzeb Zarządu Województwa Podkarpackiego;
- Realizacja wspólnych działań monitoringowych i analitycznych we współpracy lub na zlecenie Krajowego Obserwatorium Terytorialnego, w tym cyklicznych raportów;
- Podejmowanie działań mających na celu nawiązanie współpracy ponadregionalnej w zakresie związanym z obszarem działania innych Regionalnych Obserwatoriów Terytorialnych;
- Zasilanie wiedzą wytworzoną i zebraną w ROT instytucje zajmujące się inicjowaniem dyskusji strategicznej tj. Regionalne Forum Terytorialne i Krajowe Forum Terytorialne;
- Prowadzenie prac związanych z administrowaniem, funkcjonowaniem oraz rozwojem i doskonaleniem narzędzia informatycznego „Monitoruj Podkarpackie” wspomagającego system monitorowania strategii rozwoju województwa oraz poziomu rozwoju społeczno – gospodarczego województwa;
- Współpraca z instytucjami zaangażowanymi w monitorowanie rozwoju województwa tj. m.in. Ministerstwem Infrastruktury i Rozwoju, Głównym Urzędem Statystycznym, Wojewódzkimi Ośrodkami Badań Regionalnych, Wojewódzkim Urzędem Pracy w Rzeszowie;
- Współpraca z innymi instytucjami dysponującymi danymi z zakresu rozwoju regionu m.in. Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Rzeszowie, Izbą Skarbową w Rzeszowie, Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Rzeszowie, instytutami badawczymi, szkołami wyższymi, itp.;
- Współpraca ze stroną rządową oraz instytucjami statystyki publicznej w zakresie wypracowania standardów wymiany danych dla transparentnego informowania społeczeństwa o zachodzących zmianach, w tym budowy systemu monitorowania procesów społeczno-gospodarczych zachodzących w regionie w oparciu o jednolitą bazę wskaźników rozwoju spójnych z bazą danych na poziomie kraju;
- Zarządzanie, scalanie i integracja wiedzy o regionie, wyszukiwanie i zbieranie opracowań i badań społecznych, ekonomicznych i przestrzennych realizowanych dla regionu przez inne podmioty (np. uczelnie wyższe, instytuty badawcze, firmy consultingowe) w celu tworzenia zasobów informacji o województwie dla potrzeb analiz ekonomicznych, cyklicznych i doraźnych ocen oraz strategii rozwoju województwa.”
Regionalne Obserwatorium Terytorialne dysponuje zespołem ludzi, którzy posiadają niezbędną wiedzę i doświadczenie z zakresu szeroko rozumianej polityki regionalnej oraz sytuacji społeczno-gospodarczej regionu, jak i realizacji projektów współfinansowanych z Unii Europejskiej.
Informacje ogólne o projekcie
Regionalne Obserwatorium Terytorialne będące oddziałem znajdującym się w strukturze Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego od marca 2013 r. do czerwca 2015 r. realizowało projekt pn.„Wzmocnienie w samorządzie województwa podkarpackiego systemu monitorowania polityk publicznych i wymiany informacji w oparciu o Regionalne Obserwatorium Terytorialne”,w ramach działania: 5.2 Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Poddziałanie 5.2.1 Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Projekt współfinansowany był ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Zasadność realizacji projektu
W ciągu ostatnich lat nastąpiły pozytywne zmiany w obrębie polskiej polityki rozwoju. Stały się one możliwe dzięki konsekwentnemu odchodzeniu od doraźnego zaspokajania bieżących potrzeb do świadomej, uwarunkowanej przez wyzwania, dojrzałej polityki rozwoju.
Odpowiedzią Samorządu Województwa Podkarpackiego na zmianę paradygmatu polityki rozwoju było rozpoczęcie realizacji projektu pn. „Wzmocnienie w samorządzie województwa podkarpackiego systemu monitorowania polityk publicznych i wymiany informacji w oparciu o Regionalne Obserwatorium Terytorialne”. Głównym celem stało się wzmocnienie spójności systemu analitycznego, którego zadaniem jest zbieranie oraz analiza danych w ujęciu terytorialnym – stanowiącego merytoryczne wsparcie w procesach decyzyjnych. Szczególny nacisk położono na zintegrowane podejście w planowaniu i podejmowaniu interwencji, które sprzyja silniejszemu powiązaniu i koordynacji działań wykonywanych przez podmioty na różnych szczeblach zarządzania. Partnerami nie są już tylko rząd i samorząd województwa, ale wszystkie szczeble administracji (również gminne i powiatowe), wspierane pomocą aktorów społecznych (stowarzyszeń, organizacji, ośrodków akademickich) i przedstawicieli biznesu.
Beneficjentem projektu jest Województwo Podkarpackie – wspólnota samorządowa.
Okres realizacji: 01.03.2013 r. – 30.06.2015 r.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Cele i efekty realizacji projektu
Regionalne Obserwatorium Terytorialne prowadzić będzie badania i analizy własne, zbierać wyniki badań i analiz prowadzonych przez inne podmioty oraz udostępniać je w „jednym miejscu”. Zwiększy się przez to dostęp instytucji, podmiotów i organizacji do wyników raportów dotyczących sytuacji społeczno-gospodarczej regionu. Informacje pochodzące z przeprowadzonych badań i analiz wspierać będą podejmowanie trafnych decyzji przez władze samorządowe, podmioty gospodarcze, instytucje rynku pracy itp. Dzięki tym działaniom możliwa będzie obserwacja procesów społeczno-gospodarczych zachodzących w naszym regionie, pozycjonowanie województwa podkarpackiego w stosunku do innych regionów kraju, jak również identyfikacja potencjałów rozwojowych i obszarów problemowych.
W ramach realizacji projektu przewidziano przeprowadzenie szkoleń dla pracowników Jednostek Samorządu Terytorialnego zaangażowanych w proces programowania i monitorowania polityki rozwoju. Celem realizacji szkoleń było przygotowanie administracji publicznej z terenu województwa podkarpackiego na poziomie regionalnym (województwo) i lokalnym (powiaty) do kształtowania i prowadzenia polityki zarządzania rozwojem poprzez:
- zdobycie kwalifikacji w zakresie opracowywania i wdrażania strategii o zasięgu regionalnym i lokalnym,
- wzmocnienie kompetencji pracowników odpowiedzialnych za monitorowanie i ewaluację ww. strategii,
- zdobycie wiedzy i umiejętności administracji do tworzenia długofalowych strategii i programów rozwojowych o zasięgu ogólnokrajowym, regionalnym lub lokalnym,
- wzmocnienie zdolności do wykorzystywania nowoczesnych narzędzi programowania, efektywnej implementacji zaprogramowanych polityk oraz oceny efektów ich wdrażania.
Wartością dodaną szkoleń było również wzrost świadomości urzędników w zakresie potrzeby zmiany podejścia do zarządzania rozwojem oraz zwiększenie motywacji do dalszego doskonalenia wiedzy i umiejętności w tym zakresie.
W czasie trwania projektu przewidziano również wspólne warsztaty z przedstawicielami ROT-ów z innych województw, Krajowym Obserwatorium Terytorialnym oraz współpracę z Podkarpackim Forum Terytorialnym. Stworzona została również sieć współpracy i wymiany informacji pomiędzy jednostkami z sektora JST oraz innymi podmiotami dysponującymi danymi statystycznymi nt. zachodzących procesów społeczno – gospodarczych m.in. GUS, Izbą Skarbową, uczelniami wyższymi, jednostkami analitycznymi i badawczo-rozwojowymi czy instytucjami rynku pracy.
Kolejnym pozytywnym efektem było wykorzystanie w większym zakresie potencjału i możliwości wdrożonego w samorządzie województwa narzędzia informatycznego „Monitoruj Podkarpackie”, zawierającego bazę wskaźników o regionie i umożliwiającego ich graficzną prezentację w celu dokonywania analiz i porównań. Dzięki zasileniu narzędzia informatycznego danymi pozyskanymi od podmiotów zaangażowanych w projekt podniósł się poziom wiedzy na temat trendów rozwojowych i sytuacji społeczno-gospodarczej województwa podkarpackiego wśród decydentów i pracowników podmiotów zajmujących się problematyką programowania, monitorowania i ewaluacji polityk publicznych, a poprzez to nastąpi szersze jej wykorzystanie w procesie decyzyjnym.
