Regionalne Obserwatorium Terytorialne - Województwo Podkarpackie

MOCNE STRONY

• Przewaga konkurencyjna regionu w obszarach: przemysł lotniczy i IT
• Rzeszów, jako silny na tle regionu ośrodek realizujący funkcje metropolitalne
• Rozwinięta i równomiernie rozmieszczona sieć osadnicza (policentryczna) 
• Podkarpacie jako lider (pierwsze miejsce w Polsce) pod względem udziału gospodarstw domowych posiadających komputer osobisty z szerokopasmowym dostępem do Internetu 
• Bardzo dobre warunki do rozwoju technologii z wykorzystaniem źródeł OZE (energetyka słoneczna i w pewnym zakresie wodna) 
• Wysoka aktywność eksportowa przedsiębiorstw
• Dobry stan (ilościowy) wód podziemnych 
• Dostępne tereny inwestycyjne 
• Położenie na międzynarodowych szlakach komunikacyjnych oraz międzynarodowy port lotniczy i sieć lotnisk regionalnych na terenie województwa 
• Kształcenie wysoko wykwalifikowanych kadr dla inteligentnych specjalizacji województwa 
• Zaangażowanie społeczeństwa i samorządów lokalnych w utrzymanie i wspieranie organizacji społecznych działających na rzecz wzmacniania kapitału społecznego oraz bezpieczeństwa lokalnych społeczności 
• Występowanie naturalnych tworzyw leczniczych i opartego na nich lecznictwa uzdrowiskowego 
• Duża różnorodność biologiczna na terenie województwa 
• Sprzyjające warunki środowiskowe dla rozwoju rolnictwa ekologicznego i turystyki zrównoważonej, przyrodniczej, w tym walorów uzdrowiskowych 
• Wzrost produkcji żywności wysokiej jakości: ekologicznej, tradycyjnej 
• Bogate i różnorodne dziedzictwo kulturowe, w tym zabytki wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO 
• Dynamicznie rozwijający się sektor ekonomii społecznej i solidarnej oraz wzrost liczby miejsc pracy w sektorze 
• Wieloletnie doświadczenia Euroregionu Karpackiego – najstarszej struktury współpracy transgranicznej w Europie Środkowo – Wschodniej

SŁABE STRONY

• Niezadowalający poziom współpracy międzysektorowej (przedsiębiorcy, JST, szkolnictwo, NGO)
• Niewystarczająca liczba markowych, wysokostandardowych produktów turystycznych oraz słaba infrastruktura turystyczna 
• Zróżnicowanie jakości życia pod względem ekonomicznym i dostępu do usług publicznych w układzie miasto – wieś oraz północ – południe województwa 
• Nierówne tempo rozwoju poszczególnych subregionów wewnątrz województwa 
• Zbyt niski poziom pokrycia powierzchni województwa MPZP, co utrudnia właściwe zarządzanie przestrzenią (powiązaniami funkcjonalnymi, środowiskiem przyrodniczym i rozwojem gospodarczym) oraz zapewnienie bezpieczeństwa ludności 
• Bardzo rozproszona zabudowa występująca w województwie, która powoduje wysokie koszty i wyzwania dla rozwoju infrastruktury szczególnie liniowej (wodociągi, kanalizacja zbiorcza, energetyczne linie przesyłowe)
• Niewystarczający dostęp do wody odpowiedniej jakości, w konsekwencji niedostatecznego pokrycia województwa w zakresie sieci wodociągowej 
• Braki w zakresie właściwie prowadzonej gospodarki ściekowej, szczególnie na obszarach o rozproszonej zabudowie 
• Niski poziom retencji wód powierzchniowych (niewystarczająca liczba małych i dużych zbiorników retencyjnych oraz innej infrastruktury technicznej służącej retencjonowaniu wód) 
• Wysoki odsetek osób zatrudnionych w rolnictwie przy równoczesnej niskiej towarowości produkcji rolnej wynikającej z rozdrobnienia gospodarstw rolnych 
• Niższe niż w pozostałych regionach średnie wynagrodzenie 
• Słaba zdolność organizacji pozarządowych do generowania własnych środków finansowych oraz mały udział NGO zatrudniających pracowników 
• Brak bezpośredniego połączenia drogowego i kolejowego ze stolicą kraju oraz niewystarczająca sieć drogowa i kolejowa, szczególnie w kierunku południowym (słaba dostępność komunikacyjna tej części regionu) 
• Niezadowalająca jakość lub brak transportu publicznego na obszarach wiejskich oraz słabe zintegrowanie różnych form transportu 
• Niski poziom przedsiębiorczości w regionie 
• Znaczna liczba osób biernych zawodowo, niegotowych do podjęcia pracy – ukryte bezrobocie 
• Luka kompetencyjna pomiędzy zapotrzebowaniem na rynku a osobami poszukującymi pracy, w tym także zwiększona przez niedopasowanie kierunków kształcenia 
• Ograniczona dostępność do tzw. kultury wysokiej
• Zbyt mała w stosunku do potrzeb liczba lekarzy (w tym specjalistów) przypadająca na mieszkańców w regionie oraz pogłębiające się braki kadrowe zespołów terapeutycznych, zwłaszcza w szpitalach powiatowych

SZANSE

• Systematyczny wzrost liczby spółek z udziałem kapitału zagranicznego, jako szansa na nowe miejsca pracy i wzrost gospodarczy
• Wykorzystywanie w promowaniu Podkarpacia jako miejsca zamieszkania, faktu najdłuższej w Polsce długości życia kobiet i mężczyzn 
• Rozwój współpracy transgranicznej (w tym w ramach międzynarodowego rezerwatu biosfery „Karpaty Wschodnie”, Transgranicznego Rezerwatu Biosfery „Roztocze” oraz Euroregionu Karpackiego) 
• Dobre skomunikowanie z województwami małopolskim, śląskim, opolskim i dolnośląskim – wzmocnienie współpracy pomiędzy firmami z województw południowych
• Rozwój powiązań gospodarczych w układzie północ-południe poprzez realizację szlaku komunikacyjnego Via Carpatia 
• Umiejętne wykorzystywanie dostępnych środków zewnętrznych (w tym europejskich) na cele rozwojowe województwa 
• Rozwój e-usług w oparciu o zasoby cyfrowe 
• Otwierający się rynek usług w ramach „srebrnej gospodarki” (silver economy) 
• Trendy związane z wysoką jakością życia i wzrost zainteresowania żywnością ekologiczną oraz nowymi produktami wsi
• Rozwój badań, pojawianie się nowych technologii i wzrost świadomości społecznej w zakresie ochrony środowiska, energetyki i zrównoważonego rozwoju 
• Wzrastająca świadomość społeczeństwa w zakresie profilaktyki zdrowia oraz zdrowego trybu życia 
• Uregulowania i instrumenty sprzyjające funkcjonowaniu i promocji rodziny 
• Możliwość lokowania inwestycji w istniejących strefach ekonomicznych, parkach technologicznych oraz inkubatorach przedsiębiorczości 
• Potencjał B+R podkarpackich uczelni oraz sektora prywatnego 
• Utrzymujące się zmiany wzorców uczestnictwa w życiu społecznym (partycypacja, postawy filantropijne, wolontariat) 
• Wzrost znaczenia kompetencji kluczowych (językowych, informatycznych, matematycznych, kulturowych, społecznych oraz przedsiębiorczych) w procesach rozwojowych 
• Rosnąca świadomość społeczeństwa dot. społecznie odpowiedzialnych zakupów (np. produktów regionalnych, produktów i usług podmiotów ekonomii społecznej 
• Możliwość korzystania przez przedsiębiorców na terenie całego województwa, realizujących nowe inwestycje, ze zwolnienia z podatku dochodowego w ramach programu Polska Strefa Inwestycji 
• Centralne położenie województwa na obszarze objętym Inicjatywą Trójmorza i rozwój współpracy transgranicznej 
• Tworzenie nowych porozumień samorządów i partnerstw

ZAGROŻENIA

• Peryferyjne położenie i słabe skomunikowanie ze stolicą
• Narastające zróżnicowanie pomiędzy poziomem rozwoju województwa, a szybciej rozwijającymi się regionami 
• Wysoka wrażliwość sektora turystycznego na zmiany w koniunkturze gospodarczej 
• Niewystarczające dostosowanie rozwiązań prawnych do współpracy, w tym z wolontariatem 
• Odpływ młodych, aktywnych i wysoko wykwalifikowanych kadr 
• Niekorzystne trendy demograficzne, w tym starzenie się społeczeństwa (szczególnie na obszarach wiejskich)
• Wzrost liczby osób uzależnionych oraz zachorowań na choroby cywilizacyjne
• Niewystarczająca (i nie w pełni spójna) współpraca województw i regionów państw sąsiednich z województwem podkarpackim w zakresie ochrony przed zagrożeniami i ochrony środowiska 
• Intensywna antropogenizacja środowiska przyrodniczego przejawiająca się: zanieczyszczeniami powietrza (szczególnie pyłowymi) oraz postępującą zabudową na terenach zalewowych i osuwiskowych (jako efekt braku regulacji prawnych w zakresie obowiązku sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego)