(opracowano na podstawie:
- Potencjał społeczno-gospodarczy krajów Trójmorza w latach 2012-2016, Urząd Statystyczny w Rzeszowie, czerwiec 2018 r.
- Raport o stanie województwa podkarpackiego za 2019 r., Zarząd Województwa Podkarpackiego, maj 2020).
Województwo prowadzi współpracę międzynarodową na podstawie zawartych porozumień i umów o współpracy międzyregionalnej oraz podpisanych listów intencyjnych.
Najbardziej ożywiona współpraca, ze względu na bliskość geograficzną i wspólne interesy, koncentruje się na regionach przygranicznych tj. Słowacji (Kraj Preszowski, Kraj Koszycki) i Ukrainy (obwód lwowski, tarnopolski, iwano-frankiwski, zakarpacki). Wspólna granica i interesy o charakterze transgranicznym wpływają na stały rozwój dobrosąsiedzkich kontaktów, czego wyrazem są chociażby realizowane z partnerami ze Słowacji projekty w ramach programu Interreg Polska – Słowacja oraz z parterami z Ukrainy: projekty transgraniczne w ramach programu Polska – Białoruś – Ukraina, jak też polskiej pomocy rozwojowej finansowane ze źródeł Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Parterami województwa są również:
- Kraj Zlinski (Republika Czeska)
- Komitat Vas, Komitat Borsod-Abaúj-Zemplén (Republika Węgierska)
- Kraj Związkowy Saary (Republika Federalna Niemiec)
- Kraj Związkowy Styria (Austria)
- Żupania Zadarska (Chorwacja)
- Województwo Suczawa, Województwo Maramuresz (Rumunia)
- Region Autonomiczny Kuangsi-Czuang (Chiny)
- Stan Gudżarat (Indie)
Do głównych obszarów realizowanej współpracy międzyregionalnej należy: gospodarka, turystyka, promocja, kultura i edukacja, rolnictwo, rozwój infrastruktury, wymiana doświadczeń i szkolenia z zakresu reformy administracyjnej i pozyskiwania funduszy.
Ponadto Województwo Podkarpackie szczególną uwagę skupiło na współpracy i kooperacji z regionami karpackimi, mając na względzie inicjowanie wszelkich aktywności i wspólnych działań zmierzających do powstania Makroregionalnej strategii dla regionu Karpat.
Województwo Podkarpackie jest od 2013 roku członkiem Stowarzyszenia Euroregion Karpacki Polska. Skupia ono 67 członków, którymi są jednostki samorządu terytorialnego z terenu województwa podkarpackiego oraz gminę Ropa, Sękowa i Gorlice z woj. małopolskiego. Stowarzyszenie stanowi również krajową strukturę Związku Międzyregionalnego Euroregion Karpacki funkcjonującego na obszarach przygranicznych Polski, Ukrainy, Słowacji, Rumunii i Węgier. Sam Związek nie jest organizacją w rozumieniu prawa międzynarodowego, nie jest więc podmiotem, a jedynie formą współpracy politycznej. Swoje cele realizuje poprzez struktury krajowe.
Województwo Podkarpackie podejmuje działania w ramach inicjatywy Trójmorza.
Koncepcja Trójmorza powstała w 2015 r. z inicjatywy prezydentów Polski i Chorwacji w celu współpracy w dziedzinie energetyki, transportu, komunikacji cyfrowej oraz gospodarki. Granice regionu wyznaczone są przede wszystkim przez linie brzegowe trzech mórz: Adriatyckiego (na południowym zachodzie), Bałtyckiego (na północy) i Czarnego (na południowym wschodzie). Zasięg regionu wyznaczają nie tylko granice geograficzne, ale również wspólne doświadczenia historyczne oraz podobne uwarunkowania ekonomiczne i geopolityczne państw leżących na tym obszarze.
W skład regionu wchodzi 12 państw Europy: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry. Deklaracja tych państw z 23 VIII 2016 r., przyjęta w Dubrowniku ma ułatwić współpracę w zakresie ponadregionalnych projektów, a także współpracę transgraniczną pomiędzy krajami. Inicjatywa Trójmorza może również wspomóc inwestycje infrastrukturalne i zwiększenie wzrostu gospodarczego w regionie Europy Środkowo-Wschodniej - pomiędzy Morzem Bałtyckim, Adriatyckim i Czarnym.
Region Trójmorza zajmuje obszar ponad 1191 tys. km2. W 2017 roku zamieszkiwało go 112 mln osób. W porównaniu z 2016 rokiem liczba ludności w regionie zmniejszyła się (o 0,2%). Ubytek populacji odnotowano na Litwie (o 1,4%), Łotwie (o 1,0%), w Chorwacji (o 0,9%), Bułgarii (o 0,7%), Rumuni (o 0,6%), na Węgrzech (o 0,3%), natomiast wzrost liczby ludności odnotowano w Austrii (o 0,8%), Czechach i Słowacji (po 0,2%) oraz w Słowenii (o 0,1%). .
Porównując powierzchnie poszczególnych państwach Trójmorza, wynika, że pod względem obszaru dominuje Polska, która obejmuje 1/4 regionu, następnie Rumunia, Bułgaria i Węgry a najmniejszą Słowenia i Estonia.
Przeciętna gęstość zaludnienia w regionie Trójmorza wyniosła 94 osoby/km2, przy czym największa była w Czechach – 137 osób/km2, a najmniejsza w Estonii – 30 osób/km2
Natomiast biorąc pod uwagę niższy podział państw (NUTS 2) największą gęstość zaludnienia odnotowano w Austrii w regionie Wien 4682 osoby/km2, w Czechach w regionie Praha 2627 osób/km2 oraz w Rumunii w regionie Bucuresti-Ilfov 1304 osoby/km2.
Bułgaria to państwo położone w południowo-wschodniej Europie na Bałkanach, nad Morzem Czarnym, obejmuje 6 regionów (poziom NUTS 2): Severozapaden, Severen tsentralen, Severoiztochen, Yugoiztochen, Yugozapaden, Yuzhen tsentralen. Zajmuje powierzchnię 108,4 tys. km2 (9,1% powierzchni Trójmorza), którą zamieszkuje 7,1 mln osób (6,4% ogółu ludności Trójmorza). Gęstość zaludnienia w Bułgarii wynosi 65 osób/km2.
Czechy z kolei dzielą się na 8 regionów (NUTS 2): Praha, Strední Cechy, Jihozápad, Severozápad, Severovýchod, Jihovýchod, Strední Morava, Moravskoslezsko. Państwo zajmuje obszar 77,2 tys. km2 (6,5%), który zamieszkuje 10,6 mln osób (9,5%). Jest to kraj, w którym występuje najwyższy wskaźnik gęstości zaludnienia – 137 osób/km2.
Chorwacja - państwo leżące na pograniczu Europy Środkowej i Europy Południowej, obejmuje 2 regiony (NUTS 2): Jadranska Hrvatska, Kontinentalna Hrvatska. Powierzchnia – 56,6 tys. km2 stanowi 4,8% ogółu powierzchni omawianego regionu. Ludność – 4,2 mln (3,7%), gęstość zaludnienia 75 osób/km2.
Kolejne cztery państwa położone są nad Morzem Bałtyckim: Estonia, Litwa, Łotwa i Polska. Pierwsze trzy charakteryzują się niskim stopniem gęstości zaludnienia.
Estonia jest krajem o najmniejszej gęstości zaludnienia (30 osób/km2). Jej powierzchnia stanowi 3,6% powierzchni Trójmorza (43,4 tys. km2), a liczba ludności 1,2% (1,3 mln).
Powierzchnia Łotwy wynosi 62,2 tys. km2, co daje jej 8. miejsce spośród państw Trójmorza. Kraj zamieszkuje 2,0 mln osób (1,7%). Jej cechą jest niska gęstość zaludnienia wynosząca 31 osób/km2.
Litwa zajmuje powierzchnię 62,7 tys. km2 (5,3% obszaru Trójmorza), którą zamieszkuje 2,8 mln osób (2,6%). Należy do słabiej zaludnionych krajów - 1 km2 zamieszkuje 46 osób.
Polska podzielona jest na 16 województw (NUTS 2): dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie, lubuskie, łódzkie, małopolskie, mazowieckie, opolskie, podkarpackie, podlaskie, pomorskie, świętokrzyskie, śląskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie. Zajmuje 306,2 tys. km2, tj. 25,7% powierzchni analizowanego obszaru. Pod względem powierzchni jest największym państwem wśród wszystkich krajów Trójmorza, który zamieszkuje 38 mln osób (34,0%). Na 1 km2 przypada 124 osoby. Województwo podkarpackie z 119 osobami na 1km2 zajmuje 7.miejsce w kraju.
Węgry to państwo śródlądowe w Europie Środkowej. Pod względem powierzchni zajmują 4. miejsce wśród państw Trójmorza (93,0 tys. km2). W kraju wyodrębniono 7 regionów (NUTS 2): Közép-Magyarország, Közép-Dunántúl, Nyugat-Dunántúl, Dél-Dunántúl, Észak-Magyarország, Észak-Alföld, Dél-Alföld. Ludność zamieszkała na Węgrzech stanowi prawie 9% ogółu ludności omawianego regionu (9,8 mln). Gęstość zaludnienia jest wyższa niż średnio w Trójmorzu i wynosi 108 osób/km2.
Austria z kolei dzieli się na 9 regionów (NUTS 2): Burgenland, Niederösterreich, Wien, Kärnten, Steiermark, Oberösterreich, Salzburg, Tirol, Vorarlberg, które zajmują powierzchnię 82,4 km2 (6,9% ogółu powierzchni Trójmorza). Ludność Austrii stanowi prawie 8% ludności regionu (8,8 mln osób). Jest średnio zaludnionym krajem (106 osób/km2).
Rumunia natomiast położona jest w południowo-wschodniej części Europy z dostępem do morza Czarnego. Według NUTS 2 dzieli się na 8 regionów: Nord-Vest, Centru, Nord-Est, Sud-Est, Sud-Muntenia, Bucuresti-Ilfov, Sud-Vest Oltenia, Vest. Zajmuje 2. miejsce pod względem powierzchni wśród państw Trójmorza – 230,1 tys. km2 (19,3%). Rumunia liczy 19,6 mln mieszkańców, co stanowi prawie 18% populacji regionu, natomiast gęstość zaludnienia jest niższa niż przeciętnie w regionie i wynosi 84 osoby/km2.
Słowenia to państwo położone nad morzem Adriatyckim. W podziale na regiony NUTS 2 dzieli się na: Vzhodna Slovenija, Zahodna Slovenija. Jest to najmniejsze państwo wśród krajów Trójmorza. Powierzchnia Słowenii wynosi 20,1 tys. km2 (1,7%), a zamieszkuje ją 2,1 mln osób (1,9%). Na 1 km2 przypada 103 osoby.
Słowacja to państwo śródlądowe z wydzielonymi 4 regionami NUTS 2: Bratislavský kraj, Západné Slovensko, Stredné Slovensko, Východné Slovensko. Obejmuje powierzchnię 49,0 tys. km2 (4,1%). Ludność Słowacji (5,4 mln osób) stanowi prawie 5% populacji Trójmorza, jest średnio zaludnionym obszarem – 1 km2 powierzchni zamieszkuje 112 osoby.
Mapa. Gęstość zaludnienia w regionach NUTS 2 w 2016 r.
Źródło: Potencjał społeczno-gospodarczy krajów Trójmorza w latach 2012-2016,
Urząd Statystyczny w Rzeszowie, czerwiec 2018 r., s.19.
 Mapa. Gęstość zaludnienia w regionach NUTS 2 w 2016 r..pdf | [ ] | 155 kB |
