(opracowano na podstawie:
- Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020).
W 2021 r. liczba planów zagospodarowania przestrzennego na Podkarpaciu wyniosła 4242 i stanowiła 7,1% planów w kraju, w porównaniu z 2019 r. ich liczba wzrosła o 141. W 2019 r. plany stanowiły 7,4%
Powierzchnia gminy objęta obowiązującymi planami ogółem wyniosła w kraju 9769878 ha w 2021 r. i zwiększyła się w przeciągu 2 lat do 9901354,5 ha. W województwie podkarpackim powierzchnia gminy objęta obowiązującymi planami ogółem zwiększyła się w analizowanym okresie z 162827 ha do 165998,6 ha.
W województwie podkarpackim udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w powierzchni ogółem w 2021 r. wyniósł zaledwie 9,3%.
Mapa. Udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w powierzchni ogółem według województw w 2019 r.
Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, Rzeszów 2020, s.332.
Wśród województw Polski Wschodniej najmniejszy udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego wystąpił na Podkarpaciu.
Wykres. Udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w powierzchni ogółem w województwach Polski Wschodniej w latach 2016-2019
Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, Rzeszów 2020, s.333.
Przemyślanych narzędzi planowania przestrzennego najbardziej potrzebują duże, dynamiczne obszary miejskie, które będą czerpać z nich najwięcej korzyści. Obszary te przyciągają wiele nowych osiedli mieszkaniowych i inwestycji, mają też znaczne potrzeby pod względem nowej infrastruktury publicznej. W województwie podkarpackim do obszaru takiego należy Rzeszowski Obszar Funkcjonalnym – ROF.
W sąsiedztwie większych miast województwa obserwuje się zjawisko suburbanizacji, przyczyniające się do niekontrolowanej zmiany strukturalnej terenów wiejskich, które w znacznym stopniu przestają pełnić swoje dotychczasowe funkcje związane z rolnictwem i stają się obszarami wielofunkcyjnymi.
Konsekwencją tego zjawiska może być powolne wyludnianie się miast oraz często obniżenie jakości i znaczenia centrów miast, poprzez przenoszenie funkcji usługowych na obrzeża i poza miasta. Wpływa to również na podniesienie kosztów usług świadczonych na rzecz mieszkańców czy wystąpienie problemów związanych z zapewnieniem niezbędnego zaplecza infrastrukturalnego, jak również staje się przyczyną stopniowej degradacji środowiska.
Konieczne wydaje się kontynuowanie procesów mających na celu powstrzymanie lub zniwelowanie konsekwencji negatywnych trendów rozwojowych miast i obszarów zurbanizowanych. Jednym z instrumentów polityki miejskiej, który może przyczynić się do osiągnięcia powyższego celu jest rewitalizacja[1] ośrodków miejskich, która może przyczynić się do odwrócenia negatywnych tendencji. Szczególne znaczenie ma to w przypadku miast średnich tracących funkcje społeczno- gospodarcze, wskazanych przez Strategię na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju oraz w przypadku obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją.
[1] Rewitalizacja – to kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych przez adekwatne zintegrowane działania społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenne lub techniczne lub środowiskowe. Ze względu na swoją kompleksowość, podstawowym narzędziem prowadzenia rewitalizacji są gminne/lokalne programy rewitalizacji.
