3.2.1. PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE Z ZAKRESU INFRASTRUKTURY SIECI TELEKOMUNIKACYJNEJ NOWEJ GENERACJI NA TERENACH POZBAWIONYCH KONKURENCYJNEGO INTERNETU.
Ogólnym celem obowiązującej od 2010 r. Europejskiej Agendy Cyfrowej jest uzyskanie trwałych korzyści ekonomicznych i społecznych z jednolitego rynku cyfrowego. Może to nastąpić jedynie w oparciu o szybki i bardzo szybki Internet i interoperacyjne aplikacje.
Korzystanie z usług świadczonych drogą elektroniczną jest uzależnione głównie od zapewnienia dostępu do sieci, umożliwiającej sprawne przesyłanie danych zgodnie z wymogami tego dokumentu.
Inwentaryzacja istniejących zasobów oraz badanie planów inwestycyjnych wykazały, że w województwie podkarpackim stan infrastruktury szerokopasmowej (a zwłaszcza optycznej infrastruktury dystrybucyjnej), zdolnej do obsługi bez ograniczeń sieci NGA[49] jest niewystarczający.
Z przeprowadzonej inwentaryzacji (stan na 2010 r.) wynika, że:
• 47,8% ludności województwa podkarpackiego zamieszkuje obszary o ograniczonej dostępności do podstawowej infrastruktury szerokopasmowej, czyli obszary białe[50] i szare[51], które obejmują odpowiednio 1 030 i 528 miejscowości z całkowitej liczby 1 967.
• w szczególnie trudniej sytuacji znajduje się blisko 13,6% mieszkańców województwa, zamieszkujących obszary białe, a więc pozbawione w ogóle jakiejkolwiek infrastruktury szerokopasmowej. Obszary, gdzie występują problemy z dostępem do Internetu, na których odnotowuje się brak usługodawców lub na których występuje ograniczony zakres usług, to przede wszystkim małe miejscowości.
• dla sieci i usług NGA dane przedstawiają się zdecydowanie gorzej. Ponad 82% miejscowości (1 613 lokalizacji) to obszary białe w ujęciu NGN. Ludność zamieszkująca te obszary to 48,5% ogółu ludności województwa.
W celu poprawy infrastruktury informatycznej, na terenie województwa podkarpackiego realizowany jest projekt Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej (SSPW), w ramach którego zbudowana zostanie wydajna szkieletowa sieć światłowodowa, spełniająca wymogi stawiane tzw. sieciom następnej generacji (NGN).
Zostaną też przygotowane obiekty (punkty dystrybucyjne), stanowiące punkty styku z operatorami sieci dostępowych. Sieć będzie otwarta na równych zasadach dla wszystkich przedsiębiorców telekomunikacyjnych chcących oferować usługi szerokopasmowe lub ich nowoczesne zastosowania wszystkim mieszkańcom regionu, w tym dla tych, którzy w oparciu o tę infrastrukturę będą rozbudowywać własne systemy dostępu szerokopasmowego.
Projekt SSPW zakłada budowę infrastruktury teleinformatycznej, uzupełniającej zasoby należące do istniejących operatorów telekomunikacyjnych. Po zakończeniu inwestycji, stan infrastruktury światłowodowej pozwoli na świadczenie (przez operatorów końcowych) usług dostępu do szerokopasmowego Internetu dla (jak się zakłada) 95% mieszkańców.
Poniżej przedstawiono mapę przebiegu szkieletowej sieci szerokopasmowej oraz węzłów dystrybucyjnych, zaplanowanej do realizacji w województwie podkarpackim w ramach ww. projektu.
Mapa 40. Stan szkieletowych sieci informatycznych w województwie podkarpackim (stan na 2011 r.)
Źródło: Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie
Mapa 41. Przebieg sieci planowanej do realizacji w ramach projektu SSPW oraz lokalizacji węzłów w województwie podkarpackim (zgodnie z kryterium NGA)
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego
Województwo podkarpackie charakteryzuje się średnim zagęszczeniem sieci telekomunikacyjnych. Liczba telefonicznych łączy głównych sieci publicznych wynosiła 360,5 tys., co stanowiło 4% wszystkich łączy głównych w Polsce (8,2 mln).
Pomimo stałego wzrostu sieci stacji bazowych telefonii i nadajników radiowych, w województwie występują obszary o ograniczonej dostępności sieci operatorów sieci mobilnych. Mieszkańcy niektórych południowych rejonów województwa są zagrożeni wykluczeniem cyfrowym. Na terenach wiejskich województwa występuje zdecydowanie gorsza dostępność do usług szerokopasmowych w porównaniu z dostępnością do takich usług na terenach miejskich.
Mapa 42. Stan światłowodowych linii informatycznych podwieszanych na liniach NN i SN w województwie podkarpackim
Źródło: Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego
W województwie podkarpackim w 2011 r. udział gospodarstw domowych wyposażonych w komputer osobisty z szerokopasmowym dostępem do Internetu był jednym
z najwyższych w kraju. Gospodarstwa takie stanowiły 59,8% wszystkich gospodarstw, co plasowało województwo na drugim miejscu - za województwem opolskim, przy średniej krajowej nieco ponad 48%. Był to jednocześnie najwyższy wskaźnik wśród województw Polski Wschodniej. W 2012 r. wskaźnik dla województwa podkarpackiego wzrósł do 62,60% plasując dalej województwo z województwem opolskim.
Wykres 176. Udział % gospodarstw domowych wyposażonych w komputer osobisty z szerokopasmowym dostępem do Internetu w 2011 r. i 2012 r. (%)
3.2.2. DIGITALIZACJA I ZWIĘKSZENIE DOSTĘPNOŚCI ZASOBÓW PUBLICZNYCH ON-LINE.
Warunkiem zwiększającym dostęp społeczeństwa do zasobów publicznych jest ich digitalizacja oraz szerokie udostępnienie z wykorzystaniem Internetu, umożliwiające większej liczbie mieszkańców korzystanie z zasobów wiedzy i kultury.
Korzystanie przez urzędy administracji publicznej z systemów elektronicznego zarządzania dokumentacją ciągle nie jest jeszcze powszechne. Pod tym względem województwo podkarpackie plasuje się dopiero na 13 pozycji. Jednak realizowany z wykorzystaniem środków RPO WP 2007-2013 projekt „PSeAP – Podkarpacki System - Administracji Publicznej” przyczyni się do znaczącej poprawy w zakresie informatyzacji jednostek samorządu terytorialnego powodując, iż we wszystkich JST funkcjonował będzie Elektroniczny Obieg Dokumentów.
PSeAP ma ponadto stanowić wspólną dla JST województwa platformę e-administracji zintegrowaną z elektroniczną Platformą Administracji Publicznej (ePUAP).
ePUAP jest platformą, na której za pomocą określonych podstawowych elementów (usług wspólnych platformy), instytucje publiczne mogą udostępniać usługi oparte na elektronicznych kanałach komunikacji poprzez pojedynczy punkt dostępowy w Internecie.
Integracja PSeAP-u z ePUAP-em umożliwi urzędom administracji samorządowej województwa podkarpackiego efektywne wykorzystanie możliwości platformy ePUAP i w rezultacie zapewni mieszkańcom możliwość załatwiania spraw urzędowych on-line.
Wykres 177. Urzędy wyposażone w elektroniczny system zarządzania dokumentacją w 2011 r. – porównanie w województwach
Źródło: ARC Rynek i Opinia na zlecenie MSWiA
W 2012 r. w województwie podkarpackim średnia liczba usług świadczonych on-line przez JST w ramach PSeAP co najmniej na poziomie 37(tj. liczba usług/liczba JST) wynosiła 0. W kolejnym roku również wynosiła 0. W 2014 r. podobnie, średnia liczba usług świadczonych on-line przez JST
w ramach PSeAP co najmniej na poziomie 3 wynosiła 0.
Posiadanie Systemu Informacji Przestrzennej (ang.GIS) usprawnia jednostkom samorządu terytorialnego zarządzanie zasobami przestrzennymi. Obywatelom system ten umożliwia szybki dostęp do informacji w postaci tematycznych map, administracji natomiast ułatwia zarządzanie terenami, którymi dysponuje.
W województwie podkarpackim tylko nieliczne jednostki samorządu terytorialnego dysponują lokalnymi systemami informacji przestrzennej. Centralny system informacji przestrzennej, jakim jest Geoportal.pl świadczy usługi w znacznie mniejszym zakresie, niż ma to miejsce dla innych części kraju.
W ostatnim czasie ma miejsce nadrabianie zaległości, zarówno przez systemy centralne, jak też powstające przy współudziale funduszy unijnych systemy o charakterze lokalnym.
Wykres 178. Pozyskiwanie danych przestrzennych przez urzędy w 2011 r.
Źródło: ARC Rynek i Opinia na zlecenie MSWiA
W województwie podkarpackim w 2012 r., według danych Podkarpackiego Biura Planowania Przestrzennego w Rzeszowie, zaledwie 2% gmin objętych było systemem GIS. W kolejnym roku liczba ta wzrosła do 21%. W 2014 r. gminy objęte systemem GIS w podkarpackim stanowiły już 41%.
3.2.3. WYKORZYSTANIE TECHNOLOGII CYFROWYCH PRZEZ SEKTOR PUBLICZNY I PRYWATNY W ŚWIADCZONYCH USŁUGACH
Poprzez zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych w sferze usług następuje usprawnienie dostępu mieszkańców do usług publicznych oraz zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw.
Szansą dla małych i średnich przedsiębiorstw, podnosząc ich konkurencyjność (większa rozpoznawalność i dostęp do klienta) są nowe obszary aktywności gospodarczej i świadczenie usług typu on-line.
Z danych GUS wynika, iż wzrasta liczba przedsiębiorstw wykorzystujących komputery.
W 2012 r. w Polsce średnio 94,7% przedsiębiorstw wykorzystywało w swojej działalności komputery, a w 2013 r. odsetek ten wzrósł do 95% przedsiębiorstw.
Mapa 43. Przedsiębiorstwa wykorzystujące komputery według województw
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2009-2013, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2013, s.38.
W kolejnych latach wskaźniki dla kraju nieznacznie spadały.
Mapa 44. Przedsiębiorstwa wykorzystujące komputery według województw
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2011-2015, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2015, s.62.
W województwie podkarpackim w 2012 r. 92,3% przedsiębiorstw wykorzystywało komputer, w 2013 r. odsetek ten wzrósł do 92,9%. Jednakże był to jeden z najniższych wskaźników w kraju (mniej przedsiębiorstw - 92,4% wykorzystywało komputer jedynie w województwie świętokrzyskim). W 2013 r. i w 2014 r. odsetek przedsiębiorstw w województwie podkarpackim, wykorzystujących komputer wzrastał, i wynosił odpowiednio w 2013 r. – 94,6%, w 2014 r. – 95,2%.
Nieco mniej przedsiębiorstw posiada dostęp do Internetu. W 2013 r. stanowiły one w Polsce blisko 94% spośród przedsiębiorstw ogółem. Dostęp do Internetu przedsiębiorstw z województwa podkarpackiego odbiega od średniej krajowej. W 2013 r. 91% przedsiębiorstw z województwa podkarpackiego posiadało dostęp do Internetu. Mniej przedsiębiorstw w kraju z dostępem do Internetu zarejestrowano jedynie w województwie świętokrzyskim.
Mapa 45. Przedsiębiorstwa posiadające dostęp do Internetu według województw w 2013 r.
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2009-2013, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2013, s.40.
W 2015 r. zmniejszył się średnio w kraju odsetek przedsiębiorstw posiadających dostęp do Internetu. W podkarpackim odsetek ten wzrósł do 94%.
Mapa 46. Przedsiębiorstwa posiadające dostęp do Internetu według województw w 2015 r.
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2011-2015, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2015, s.64.
W województwie podkarpackim, nieco lepiej, niż w kraju przedstawia się dostęp przedsiębiorstw do Internetu mobilnego. W 2013 r. blisko 40% przedsiębiorstw z podkarpackiego korzystało z takiego Internetu, co plasowało województwo przed warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim.
Wykres 179. Przedsiębiorstwa posiadające mobilny dostęp do Internetu według województw w 2012 r. i w 2013 r.
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2009-2013, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2013, s.51.
Podobna sytuacja miała miejsce w 2014 i w 2015 r.
Wykres 180. Przedsiębiorstwa posiadające mobilny dostęp do Internetu według województw
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2011-2015, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2015, s.69.
Wykres 181. Przedsiębiorstwa posiadające szerokopasmowy dostęp do Internetu według typów połączeń w 2015 r. w podziale na województwa
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2011-2015, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2015, s.72.
Szczególną rolę w wykorzystywaniu Internetu odgrywa korzystanie z mediów społecznościowych. Mogą one być wykorzystywane m.in. w celu tworzenia wizerunku przedsiębiorstwa i marketingu produktów, otrzymywania uwag/komentarzy lub odpowiadania na uwagi/komentarze, zaangażowania klientów w proces rozwoju lub innowacji produktów/wyrobów, usług, współpracy z partnerami biznesowymi lub innymi organizacjami (np. organami administracji publicznej), rekrutacji pracowników, wymiany poglądów, opinii lub wiedzy wewnątrz przedsiębiorstwa. W Polsce w 2013 r. niespełna 3% przedsiębiorstw posiadało formalnie zdefiniowaną politykę dotyczącą korzystania z mediów społecznościowych. Najwięcej takich przedsiębiorstw wystąpiło w województwie mazowieckim (4,2%), a najmniej w świętokrzyskim (0,7%).
W województwie podkarpackim takie przedsiębiorstwa stanowiły zaledwie 1,9% (14 miejsce
w kraju).
Mapa 47. Przedsiębiorstwa posiadające formalnie zdefiniowaną politykę dotyczącą korzystania z mediów społecznościowych według województw w 2013 r.
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2009-2013, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2013, s.79.
Wykres 182. Przedsiębiorstwa wykorzystujące media społecznościowe w 2015 r.
Opracowanie własne na podstawie Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2011-2015, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2015, ss.89-90.
Wykres 183. Przedsiębiorstwa wykorzystujące jedno z wymienionych powyżej mediów społecznościowych w 2015r.
Opracowanie własne na podstawie Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2011-2015, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2015, ss.89-90.
Dostęp do Internetu umożliwia korzystanie z chmury obliczeniowej, która oznacza korzystanie ze skalowalnych usług ICT. Usługi te mogą obejmować dostęp do oprogramowania, korzystanie z określonej mocy obliczeniowej, przechowywanie danych. Usługi te dostarczane są przy wykorzystaniu serwerów usługodawcy, mogą być skalowane w górę i w dół, mogą być dostosowywane lub zmieniane bez konieczności ingerencji usługodawcy, mogą podlegać formom płatności takim, jak abonament lub płatność elastyczna dostosowana do ilości i rodzaju zakupionych usług. Główne korzyści jakie może osiągnąć przedsiębiorca poprzez wykorzystanie chmury obliczeniowej to oszczędność pieniędzy, mniejsze potrzeby w zakresie powierzchni biurowej i ograniczenie liczby osób zajmujących się obsługą informatyczna w firmie. Nie musi bowiem kupować licencji na oprogramowanie czy serwerów. Usługodawca zapewnia również wsparcie techniczne (Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki ... , Warszawa 2013).
W 2012 r. z chmury obliczeniowej korzystało w Polsce 6,2% przedsiębiorców. Największym zainteresowaniem takim działaniem wśród przedsiębiorców charakteryzowało się województwo mazowieckie (9,6% ), najmniejszym województwo podkarpackie (4,0%).
Mapa 48. Przedsiębiorstwa korzystające z usług w chmurze obliczeniowej według województw w 2012 r.
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2009-2013, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2013, s.81.
Dostępność ofert handlowych z wielu źródeł w krótkim czasie i o każdej porze umożliwia handel elektroniczny. Jest to sprzedaż i zakup produktów (wyrobów i usług), towarów i materiałów dokonywany poprzez sieci komputerowe (strony internetowe lub wiadomości typu EDI). W 2012 r. odsetek firm składających zamówienia przez sieci komputerowe w naszym kraju wyniósł 21,2%. Był to wzrost w stosunku do 2011 r. o 1,9 p.proc. W 2011 r. największy odsetek firm składających zamówienia przez sieci komputerowe wystąpił w województwie mazowieckim (24,5%), a w 2012 r. w województwie opolskim (26,7%). Najrzadziej zakupów przez Internet zarówno w 2011 r. jak i 2012 r., dokonywały firmy z województwa świętokrzyskiego (odpowiednio 13,7% i 14,7%). W województwie podkarpackim w 2011 r. zaledwie 13,9% (15 miejsce w kraju) firm składało zamówienia przez sieci komputerowe, w 2012 r. nastąpił wzrost do 19,3% (11 miejsce w kraju).
Mapa 49. Przedsiębiorstwa składające zamówienia przez sieci komputerowe w 2011 i w 2012 r.
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2009-2013, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2013, s.83.
Mapa 50. Przedsiębiorstwa składające zamówienia przez sieci komputerowe w 2014 i w 2015 r.
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2011-2015, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2015, s. 96.
Jedną z możliwych form mobilnego dostępu do Internetu są tzw. hotspoty, czyli otwarte punkty dostępu, umożliwiające najczęściej bezprzewodowe połączenie z Internetem. Na podstawie danych Urzędu Komunikacji Elektronicznej liczba zainstalowanych hotspotów zainstalowanych w miejscach publicznych w 2013 r. w Polsce wynosiła 2 000.
Mapa 51. Lokalizacja samorządowych hotspotów zainstalowanych w miejscach publicznych w Polsce w 2013 r.
Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2009-2013, GUS-US w Szczecinie, Warszawa 2013 r., s.152 na podstawie Urząd Komunikacji Elektronicznej; mapa wygenerowana - 2013.12.05
Najwięcej samorządowych hotspotów w miejscach publicznych dostępnych było w województwie lubelskim – 348, mazowieckim – 277, zachodniopomorskim – 272, wielkopolskim – 230, podkarpackim – 240, śląskim – 134 i pomorskim – 114. W Województwie opolskim nie było hotspotów zainstalowanych w miejscach publicznych.
Na podstawie danych GUS w 2011 r. niewielkim zainteresowaniem wśród przedsiębiorstw cieszyło się posiadanie strony internetowej. Jedynie średnio 64,7% spośród nich posiadało stronę internetową. W kolejnym roku wskaźnik ten wyniósł do 67,60%, by w 2013 r. zmniejszyć się do 66,00%. W województwie podkarpackim 59,4% przedsiębiorstw ogółem posiadało własną stronę internetową. W 2012 r. wskaźnik ten wzrósł do 61,40 %, by w 2013 r. obniżyć się do 58,80%. Zarówno w 2012, jak i w 2013 r. wskaźnik dla województwa podkarpackiego był niższy, niż średnia dla całego kraju.
W 2014 r. przedsiębiorstwa w podkarpackim posiadające własną stronę internetową stanowiły 60,3%.
Wykres 184. Udział % przedsiębiorstw ogółem posiadających własną stronę internetową (dane za 2011r. 2012r. i 2013r.)
Wskaźniki monitorujące Strategię rozwoju województwa – PODKARPACKIE 2020 dla priorytetu DOSTĘPNOŚĆ TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH
[49] NGA – ang. Next Generation Network – sieć następnej generacji
[50] obszary białe – obszary na których nie działa żaden operator sieci szerokopasmowej (nie są świadczone usługi dostępu szerokopasmowego i nie należy się spodziewać, że będą w najbliższej przyszłości)
[51]obszary szare – obszary na których działa jeden operator sieci szerokopasmowej (usługi dostępu szerokopasmowego są świadczone, ale skuteczny dostęp do sieci nie jest oferowany osobom trzecim lub warunki dostępu nie sprzyjają skutecznej konkurencji)
*Usługi na poziomie 3 oznaczają możliwość wypełnienia formularza i wysłania go do tego urzędu z wykorzystaniem systemu identyfikacji osoby. Konieczna jest jednak wizyta w urzędzie celem zakończenia procesu związanego z dana usługą. Poziom 4 umożliwia realizację całej usługi z wykorzystaniem w pełni elektronicznego transakcyjnego systemu udostępniającego usługę w całości poprzez sieć internetową, w tym podejmowanie decyzji oraz jej dostarczanie, bez konieczności stosowania formy papierowej na którymkolwiek etapie realizacji usługi.
Aktualizacja wskaźników „Strategii rozwoju województwa – Podkarpackie 2020”
